کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آنها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
ثبت‌نام کاندیداها برای انتخابات ریاست‌جمهوری از امروز آغاز شد.
کد خبر: ۱۲۴۰۱۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۱۰
کد خبر: ۱۲۴۰۰۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۱۰
علی مطهری با اشاره به کاهش مشارکت در انتخابات‌های اخیر و اهمیت آن نوشت: «کلید این قفل در دست شورای نگهبان است.»
کد خبر: ۱۲۳۹۶۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۸
نامزدها در انتخابات ریاست جمهوری، افراد ناشناخته‌ای نیستند بلکه پیش از آن مسئولیت‌های قابل توجهی را بر عهده داشته‌اند، بنابراین کارنامه‌های شناخته شده‌ای دارند و سوابق پیشین آنها در دسترس و قابل ارزیابی است.
کد خبر: ۱۲۳۹۶۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۸
معاون حقوقی رئیس‌جمهوری گزارشی از اقدامات وزارت کشور و شورای نگهبان به‌عنوان مجری و ناظر انتخابات به سران قوا، ارائه کرد.
کد خبر: ۱۲۳۹۳۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۶
آملی لاریجانی مصوبه مجلس درباره حجاب را مغایر با سیاست‌های کلی نظام در حوزه اقتصاد مقاومتی دانسته است. نامه وی به جنتی در این باره، روز ۲۹ فروردین ارسال شده است!
کد خبر: ۱۲۳۹۱۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۵
نبض خبر
مجری صداوسیما روی آنتن تاکید کرد که شورای نگهبان کار خوبی کرد که یک سری کاندیداهای ریاست جمهوری را ردصلاحیت کرد و رئیسی انتخاب شد و باید این کار انجام شود! این اظهارات که در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۳۸۹۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۴
سخنگوی شورای نگهبان گفت: براساس قانون، رئیس مجلس یازدهم تا ۶ خرداد یعنی تا قبل از آغاز افتتاحیه مجلس دوازدهم مسئولیت ریاست مجلس را بر عهده دارد.
کد خبر: ۱۲۳۸۶۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۲
سخنگوی شورای نگهبان از موافقت این شورا با برگزاریِ انتخابات ریاست‌جمهوری در ۸ تیرماه خبر داد.
کد خبر: ۱۲۳۸۵۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۱
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به جلسات این شورا با وزارت کشور درباره زمان انتخابات آتی گفت: زمان‌بندی‌ها باید به گونه‌ای تمهید شود که حداکثر ظرف مدت ۵۰ روز، انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شود.
کد خبر: ۱۲۳۸۴۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۱
آیت‌الله جنتی گفت: آیت‌الله رئیسی مردمی و پرتلاش بود و یاد خادمان مخلص از خاطر مردم نخواهد رفت.
کد خبر: ۱۲۳۸۳۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۳۱
توضیحاتی درباره روال قانونی در نبود رئیس‌جمهور؛
از دیروز که این اتفاق پیش آمد، موارد لازم به معاون اول رئیس جمهور گفته شد و اداره امور توسط ایشان انجام می‌شود و از دیروز این فرآیند آغاز شده است. موضوع فرایند حداکثر ۵۰ روزه برای برگزاری انتخابات، تمهیداتی لازم را خواهد داشت و دستگاه‌های مختلف هماهنگی‌های لازم را انجام خواهند داد.
کد خبر: ۱۲۳۸۲۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۳۱
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به تصویب تعطیلی روز شنبه در جلسه امروز مجلس گفت: سه مرجع تقلید و همچنین دفتر رهبر انقلاب با تعطیلی شنبه‌ها مشکلی نداشتند، این مسئله به معنای آن است که این مصوبه از نظر شرعی مشکل ندارد.
کد خبر: ۱۲۳۷۴۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۶
رئیس دولت یازدهم و دوازدهم در نامه‌ای بیش از پنج هزار کلمه‌ای و حاوی استدلال‌های تکراری، درباره ردصلاحیتش در انتخابات مجلس خبرگان نوشت: آنچه در نامه دبیر شورای نگهبان به عنوان ادله عدم احراز صلاحیت بنده در انتخابات خبرگان آمده است، نه تنها جرم و حتی تخلفی نیست بلکه در برخی از موارد مایه افتخار من است.
کد خبر: ۱۲۳۷۲۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۵
روز گذشته حسن روحانی، رییس‌جمهوری سابق سرانجام به وعده‌ای که درباره انتشار دلایل ردصلاحیتش داده بود، عمل کرد و اصل و فرع دلایل را روشن کرد.
کد خبر: ۱۲۳۷۲۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۵
پس از ارسال چهار نامه برای بیان موارد و سه نامه برای اعلام مستندات ردصلاحیت حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری، رئیس‌جمهور دولت‌های یازدهم و دوازدهم در نامه‌ای خطاب به ملت ایران، گزارشی از دلایل طرح شده توسط شورای نگهبان ارائه داد و اعلام کرد: «این دفاعیه‌ی شخصی من نیست، بلکه دفاع از جمهوریت (و اسلامیت) نظام است؛ دفاعیه‌ای برای نهاد ریاست‌جمهوری که به عنوان وکیل مستقیم همه ملت ایران نباید بیش از این تضعیف شود.»
کد خبر: ۱۲۳۷۰۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۴
رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس جزییات آخرین ایرادات شورای نگهبان نسبت به لایحه حجاب و عفاف را تشریح کرد و گفت: عمده کار اعم از شناسایی و معرفی بی‌حجاب‌ها براساس ساما‌نه است، یعنی شناسایی و اعمال جریمه از طریق دوربین انجام می‌شود.
کد خبر: ۱۲۳۷۰۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۴
معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان گفت: پس از اینکه نتایج به‌طور کامل مشخص شود سعی می‌کنیم کار تایید انتخابات را در چند روز آینده انجام دهیم.
کد خبر: ۱۲۳۶۶۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۲
هادی طحان نظیف سخنگوی شورای نگهبان در گفتگویی پیرامون دو ردوم انتخابات مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: مجری انتخابات که وزرات کشور است تمهیدات لازم را فراهم کرده است و ما هم در شورای نگهبان فرایندهای نظارتی خود را مورد بررسی قرار دادیم و هماهنگی‌های لازم انجام شده است.
کد خبر: ۱۲۳۶۳۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۰
دبیر شورایعالی هماهنگی اقتصادی سران قوا در دیدار با عضو شورای نگهبان ، نسبت به ظرفیت قانون اساسی و تدابیر رهبر معظم انقلاب در راستای بهبود حرکت اقتصادی کشور ابراز امیدواری کرد.
کد خبر: ۱۲۳۶۲۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۰
